Zoeken in deze blog

Translate

zondag 9 februari 2014

Archieven en sociale revoluties: Bosnië (2014)

Zoals wel vaker het geval is bij sociale revoluties, vormen overheidsorganen of gebouwen een belangrijk doelwit. Het publiek verbranden van archieven is daarbij bijna een vast ritueel als afrekening met het verleden.

Summary
The State Archive of Bosnia-Herzegovina has been vandalized as a consequence of civic unrest in the country. A quick and international response is needed to rescue important historic documents.

Bosnië-Herzegovina


Sinds enkele dagen zijn er hevige onlusten in Bosnië-Herzegovina. Afgelopen week begonnen ze in Tuzla, de derde stad van het land, en zijn inmiddels uitgebreid naar Mostar en Sarajevo.
Het zijn de zwaarste onlusten sinds het einde van de burgeroorlog in 1995. Ditmaal zijn het geen etnische rellen, maar vormt de hoge werkloosheid (tot wel 40%) de belangrijkste aanjager. De politiek lijkt niet bij machte om iets aan dit economische probleem te doen.
De anti-regeringsdemonstranten keren zich tevens tegen de corruptie van politici. De betogers voelen zich alsof ze niets te verliezen hebben en eisen het aftreden van de regering. In oktober zijn er nieuwe verkiezingen in het land.

Gebouwen


Gisteren meldde ik al op twitter dat ik op sommige foto's duidelijk papier verspreid op straat zag liggen als gevolg van plunderingen. Het presidentiële paleis is vrijdag deels verband en ook andere lokale overheidsgebouwen in Sarajevo. In Tuzla moesten mensen zelfs uit een brandend gebouw van het lokale bestuur springen.

Anti-regeringsdemonstranten in Bosnië-Herzegovina. Foto: Reuters.

Staatsarchief


Vanmorgen is er helaas het nieuws dat er ook brand is gesticht in het staatsarchief van Bosnië-Herzegovina. Het gebouw staat nog overeind maar ruiten zijn duidelijk ingeslagen en binnen heeft brand gewoed; op sommige foto's smeult het papier nog na.
Betogers zijn vermoedelijk het gebouw binnengedrongen, hebben archieven uit de stellingen op de grond gegooid en is er vervolgens brand gesticht.
Volgens directeur Šaban Zahirović valt de schade nog niet exact in te schatten, maar is het culturele verlies in elk geval groot. Vaststaat dat het getroffen depot juist datgene is waar de meest waardevolle (en vermoedelijk tevens oudste) stukken lagen opgeborgen. Het betreft onder meer archieven uit de Ottomaanse periode en van de Oostenrijks-Hongaarse monarchie.



Nationale bibliotheek


Bosnië kende aan het begin van de twintigste eeuw twee oorlogen: het regionale Balkan-conflict stond zelfs min of meer aan de wieg van de Eerste Wereldoorlog. In de jaren negentig (van 1991-1995) was het land nog strijdtoneel van hevige etnische onlusten. De oorlog rond het uiteenvallen van Joegoslavië werd gezien als het grootste (politieke) falen van de internationale gemeenschap sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog.

Brand in de nationale bibliotheek van Sarajevo, 1992. Foto: AP.

Eind augustus 1992 werd de nationale-en universiteitsbibliotheek, een monumentaal gebouw, grotendeels verwoest na een bombardement van de Bosnische Serviërs o.l.v. Radovan Karadzic en generaal Ratko Mladic.
Circa 80 tot 90% van de collectie, meer dan twee miljoen boeken, ging toen in vlammen op inclusief enige honderden documenten. Brandweermannen die te hulp snelden werden zelfs beschoten. De bewuste aanval op de bibliotheek werd aldus het symbool van de dood van een multi-etnische samenleving.

Culturcide

Volgens de Haagse Conventie van 1954 inzake de bescherming van culturele goederen is de bewuste vernietiging van cultureel erfgoed een oorlogsmisdaad. Naar aanleiding van het bombardement op de bibliotheek van Sarajevo werd een nieuw woord bedacht, culturcide, ook al lijkt dit nog weinig brede ingang te hebben gevonden.

Historische nalatenschap


Na het grote culturele verlies uit 1992, hebben Bosnische hooligans in 2014 verdere onherstelbare schade toegebracht aan de historische nalatenschap van hun land. Archieven die een eeuw van conflicten hadden overleefd, zijn daarbij alsnog deels verloren gegaan. Dat dit juist aan de vooravond van de herdenking van de Eerste Wereldoorlog honderd jaar later is gebeurd, maakt dit verlies des te tragischer.
Te hopen valt slechts dat de internationale culturele gemeenschap snel te hulp komt om te redden wat er nog te redden valt.


Geen opmerkingen: