Zoeken in deze blog

Translate

woensdag 9 juni 2010

Gedetineerden digitaliseren

Digitaliseren is nog altijd 'hot' voor culturele instellingen in de strijd om toegankelijkheid van hun collecties. Websites hebben, deels nieuwe, content nodig om hun bestaan te rechtvaardigen bij teruglopende real-time bezoekersaantallen. Nu is het probleem dat digitaliseren niet van de ene op de andere dag gaat en zeker niet met grotere collecties, waardoor het soms wel eens enige jaren kan duren voordat een project voltooid is. Twee weken geleden lanceerde de Koninklijke Bibliotheek een historische krantenwebsite met maar liefst één miljoen doorzoekbare pagina's.

Bekijk de site
http://kranten.kb.nl/

Sinds enige maanden heb ik zelf ook digitale krantenbanken ontdekt, zoals deze bijvoorbeeld te vinden zijn bij regionale archiefdiensten. Het moet gezegd dat er werkelijk een zee aan mogelijkheden opengaat voor de onderzoeker, zelfs de argeloze lezer van oude krantenadvertenties. Een schilder wiens werk ik verzamel (A.B. Neujean: 1887-1959) en over wie ik tot nog toe bijna niets wist, bleek plotseling een vrij belangrijke persoon te zijn geweest in Haagse kunstkringen voor en de Tweede Wereldoorlog.

Gisteren werd bekend gemaakt dat de Digitale Bibliotheek der Nederlandse Letteren (misschien nog wel bekender onder de afkorting DBNL) een aantal tijdschriften wil digitaliseren, met bekende titels als De Gids, De Revisor etc. Daarmee zou ook het literaire, culturele en wetenschappelijke erfgoed voor het eerst duidelijk zichtbaar worden op het net. De fondsen moeten overigens nog geworven worden (de kop 'Oude jaargangen tijdschriften online' is in dat opzicht wat voorbarig); we zullen dus nog enig geduld moeten hebben ...

Lees het persbericht
http://www.dbnl.nl/nieuws/nieuws.php?l=2010_06_07

De vraag is ondertussen wel of al deze digitalisering van kranten, tijdschriften en boeken (die ik hier gemakshalve even buiten beschouwing laat), kortom geschreven bronnen, niet ten koste gaat van de aandacht voor archieven. Onder studenten is het al vele jaren gebruikelijk om alleen op basis van artikelen in kranten of tijdschriften hun onderzoek te baseren; archieven raadplegen zij nog zelden. De juiste archieven vinden, laat staan lezen is ook verdraaid lastig: voor archivarissen valt hier nog een wereld te winnen.
Het archiefwezen loopt bij dergelijke digitaliseringsinitiatieven inmiddels beslist achter. Er kunnen bijna overal wel scans worden besteld, maar het online raadplegen van belangrijke seriële bronnen als raadsnotulen e.d. is er nog vrijwel nergens bij. Dat is enerzijds begrijpelijk omdat het materiaal vaak unieker van karakter is en dus lastiger bewerkbaar: er moet nu eenmaal zorgvuldiger mee worden omgegaan. Archiefdiensten werken daarom vooral nog met vrijwilligers om archieven vooral nader toegankelijk te maken (op naam e.d.). Men lijkt ook nog sterk te aarzelen welke archieven, uitgezonderd genealogische bronnen, digitaal te willen aanbieden. Daarnaast is men nog te zeer gericht op behoud van papieren erfgoed, dat wil zeggen archieven digitaliseren die er al relatief slecht aan toe zijn.

Het archiefwezen lijkt zich daarmee onderhand het kaas van de brood te hebben laten snoepen. Het was juist op dit terrein tenslotte, halverwege de jaren tachtig (!) van de 20e eeuw, dat een fameus project begon: de digitalisering van de koloniale archieven van Spanje te Sevilla door computerreus IBM.

Lees een uitgebreid rapport hierover
http://www.clir.org/pubs/reports/archivo/archivo.html

Met een beetje vooruitziende blik hadden bijvoorbeeld de archieven van de Vereenigde Oostindische Compagnie, werelderfgoed sinds 2003, inmiddels allang gedigitaliseerd kunnen zijn.

Tot slot nog even terug naar de intrigerende koptitel, dit n.a.v. een leuk berichtje uit de VPRO Gids nr. 23 (5 t/m 11 juni). Gevangenen in Nottingham hebben op projectbasis BBC-archieven gedigitaliseerd, een ideetje van Serco, de onderneming die enkele gevangenissen beheert. De omroep heeft zelf 66 mensen in dienst, die tien jaar nodig zullen hebben voor het digitaliseren van ongeveer een miljoen uur zendtijd.



Elke hulp is daarbij welkom, zeker als dat goedkoop kan. Volgens Serco waren de gevangenen, die allen meer dan vier jaar uitzitten, blij met dit baantje, waarmee ze dertig pond per week verdienden.
Of de BBC het project doorzet is onbekend. Men vreest negatieve publiciteit. Deze geheime samenwerking kwam aan het licht na een WOB-procedure.[!] (zie mijn vorige blog over Openbaarheid)

Lees het originele bericht uit de Daily Telegraph van 23 mei:
http://www.telegraph.co.uk/culture/tvandradio/7598141/BBC-uses-prisoners-to-work-on-programme-archive-plan.html

donderdag 3 juni 2010

What's in a name?


Namen zijn de basis van genealogisch onderzoek. Maar wat als je naam niet officieel werd geregistreerd door de staat, bijvoorbeeld om religieuze redenen? Hoe vind je dan nog je familiegeschiedenis terug?

Dissenters

In Engeland vond in de 16e eeuw een hevige strijd plaats tussen het katholicisme en het protestantisme. De breuk met de kerk van Rome door koning Hendrik VIII maakte de weg vrij voor de protestanten engelse stijl: het anglicanisme. Iedereen die niet conformeerde met de nieuwe kerk, werd min of meer tot persona non grata verklaard. Deze 'non-conformists' of dissenters werden maatschappelijk gediscrimineerd. In de reguliere doop-, trouw-en begraafboeken zijn zij dan ook niet terug te vinden. De dissenters vormden daarom hun eigen registers, maar die waren tot voor kort lastig raadpleegbaar en vaak ook erg verspreid.
Deze bronnen zijn nu gedigitaliseerd en sinds kort beschikbaar gesteld. Het gaat in totaal om 224.000 namen, waaronder ook enkele bekende personen zitten als Daniel Defoe en William Blake. Vanwege hun sterke overtuiging, waren dissenters vaak erg vastberaden. Zij hebben mede daarom grote invloed uitgeoefend op de politieke klasse en in het artistieke milieu.

http://www.webuser.co.uk/news/top-stories/470685/nonconformist-records-archived-online

(Familie)namen

Sinds december 2009 had het Meertens Instituut al een databank met alle Nederlandse familienamen (314.000). Vanaf vorige week is er tevens een databank bijgekomen met alle voornamen: zo'n 500.000 in totaal. Wie zijn eigen voornaam intikt, kan tevens zien hoe populair die naam is vanaf 1880, de spreiding over het land etc.

http://www.meertens.knaw.nl/nvb/

Mobiele bundels

Aan de populariteit van genealogie lijkt vooralsnog geen einde te komen. Hoewel het niet de bedoeling is om hier reclame te maken, viel mij recent toch een campagne van T-Mobile op waarin de beeldspraak van de genealogische stamboom en families duidelijk figureert. Goedkoper bellen in zogeheten bundels met je vrienden of kennissen is al langer gemeengoed, maar nog niet eerder vormde dit zo expliciet het uitgangspunt van een reclamecampagne. Bekijk de reclamevoordelen:
http://www.t-mobile.nl/promo/family/alles-over-family.html

Lees meer over de achtergrond van deze campagne door reclamemaker Saatchi
http://www.marketingtribune.nl/nieuws/de-geheime-aanpak-van-de-nieuwe-t-mobile-campagne/

Bloedlijn



Vermedicalisering genealogie

Een naam is aldus een belangrijk startpunt om iemands herkomst te bepalen of in ieder geval de eerste stap. Sinds enkele jaren wint DNA-onderzoek oftewel het achterhalen van de medische bloedlijn, juist ook onder genealogen, in dat opzicht steeds meer aan populariteit.
Het is namelijk een bekend gegeven in de wetenschappelijke literatuur dat de biologische vader, in tegenstelling tot de naamsgeving bij de aangifte voor de burgerlijke stand, vaak veel minder vast ligt. Dit gegeven vindt zijn oorsprong in de natuurlijke selectie. Ik heb wel eens getallen van 1 op de 25 kinderen gelezen met een onechte ouder. Sinds het najaar van 2009 heeft de NCRV hier al een televisieprogramma over op de buis getiteld DNA Onbekend:

http://dna.ncrv.nl/

In plaats van het eindeloos doorspitten van akten en documenten, kan in theorie 1 test volstaan. DNA-onderzoeken zijn tot nog toe, behalve bij opsporing van misdadigers, vooral bekend van het speuren naar afstammelingen van bekende of beroemde personen uit de geschiedenis (bv. vorstenhuizen) of de bepaling van genetische herkomst van hele bevolkingsgroepen. De vermedicalisering van de genealogie ligt daarmee onherroepelijk om de hoek.

http://www.familytreedna.com/

Iets anders zijn overigens de buitenechtelijke kinderen: kinderen die geboren worden buiten een officieel geregistreerd huwelijk. Volgens cijfers van het CBS ligt dat aantal in Nederland inmiddels op 25 procent.

Familiegeheimen ongezond

Genealogisch onderzoek is tot slot overigens ook helemaal niet zo onschuldig, toont recent onderzoek aan. Het blootleggen van familiegeheimen blijkt juist een bron van conflicten; het is maar dat u het weet.

http://www.physorg.com/news189998703.html